Vàng da do tăng bilirubin gián tiếp

Các dấu hiệu gợi ý  trẻ có biểu hiện vàng da nặng

• Vàng da xuất hiện trước 24h tuổi (thường là do tán huyết)
• Vàng da sậm đến bàn tay bàn chân
• Vàng da ở trẻ bệnh / sanh non
• Bilirubin gián tiếp > 20mg/dl (340umol/l). 
• Tăng Bilirubin nhanh > 5mg/dl/ngày (85umol/l/ngày). 
• TSB nằm ở vùng nguy cơ cao ( hình 1)
• Vàng da kéo dài sau 2 tuần tuổi ở trẻ đủ tháng
• Nồng độ bilirubin trưc tiếp >20% TSB

CHẨN ĐOÁN

Hỏi

Thời gian xuất hiện vàng da

Sớm (1-2 ngày): huyết tán (bất đồng nhóm máu ABO, nhóm máu khác)

Từ 3-10 ngày: phổ biến (có biến chứng hoặc không có biến chứng)

Muộn ( ngày 14 trở đi): vàng da sữa mẹ , vàng da tăng Bilirubin trực tiếp.

Triệu chứng đi kèm: bỏ bú, co giật

Khám

Điều kiện khám vàng da: 

Bộc lộ toàn thân trẻ

Khám dưới ánh sáng mặt trời

Nguyên tắc Kramer: chỉ dung để ước lượng độ nặng của vàng da, KHÔNG NÊN dùng nguyên tắc này để có chỉ định điều trị chiếu đèn hay thay máu, mọi chỉ định điều trị đều phải dựa vào Bilirubin máu (5)

Tìm biến chứng vàng da nhân: li bì, mất phản xạ bú, gồng ưỡn người

Tìm các yếu tố góp phần vàng da nặng hơn:

Non tháng.

Máu tụ, bướu huyết thanh.

Da ửng đỏ do đa hồng cầu.

Nhiễm trùng

Chướng bụng do chậm tiêu phân su, tắc ruột. 

Có anh chị em ruột bị vàng da phải chiếu đèn/ thay máu

Vàng da trước 24h tuổi

Chẩn đoán mức độ

• Quan sát bằng mắt

  •  Kramer đề ra nguyên tắc phân vùng da thấy được màu vàng để ước lượng bilirubin máu. Công 
    thức ước tính bilirubin máu theo Kramer: bilirubin máu (mg%) # (Số vùng + 1) × 3
  •  

• Đo bilirubin qua da

• Đo bilirubin qua máu: là tiêu chuẩn vàng, được chỉ định khi:

  • Vàng quá rốn
  • Không xác định được mức độ vàng da bằng mắt
  • Trẻ non tháng
  • Trong khi/trong vòng 24 g sau ngưng chống độc
  • Khi bilirubin qua da > 15 mg%
  • Trong hai trường hợp đầu, có thể thay thế bằng đo bilirubin qua da

Phân biệt vàng da tăng bilirubin GT với TT

Phân biệt vàng da sinh lý với vàng da bệnh lý

Vàng da chỉ được xem là sinh lý khi có đủ tất cả các đặc điểm. Vàng da được xem là  bệnh lý khi có một trong các đặc điểm và cần được chuyển lên tuyến trên ngay. Thực tế,  nếu chưa có đặc điểm của vàng da bệnh lý ngay thì cũng khó chắc chắn là vàng da sinh lý, đặc biệt là trong tuần đầu sau sinh. Do vậy, trẻ này nên được xem là “vàng da chưa  bệnh lý” và cần được theo dõi sát. 
Vàng da tăng bilirubin TT (# tắc mật) đều là bệnh lý và cần được chuyển lên tuyến  trên ngay.

ĐIỀU TRỊ

Bao gồm hạ bilirubin máu và điều trị nguyên nhân (nếu được)

Điều trị hạ bilirubin máu

Ánh sáng liệu pháp

• Chỉ định:
• Ngưng chiếu đèn khi bilirubin máu dưới ngưỡng chiếu đèn 4 mg%

Thay máu